BUDŻETOWANIE KOSZTÓW WEDŁUG ZASOBÓW

mgr Krzysztof Rybarczyk

2. Próba określenia pojęcia zasobów dla celów planowania kosztów

Klasyczne rozróżnienie kapitału i pracy - zakładające jednorodność każdego z tych dwóch rodzajów zasobów - jest uważane za niewystarczającą podstawę rozważań o roli zasobów jako obiektu zarządzania w przedsiębiorstwie. Powszechnie przyjmowana jest typologia, w której głównym kryterium jest materialność zasobów. Wyróżniane są zasoby "widzialne" czyli aktywa przedsiębiorstwa, w stosunku do których można określić prawa własności i formalną kontrolę przedsiębiorstwa oraz zasoby "niewidzialne", obejmujące umiejętności i kompetencje pracowników oraz możliwości przedsiębiorstwa jako organizacji.

Z perspektywy rachunkowości pojecie zasobów ograniczane jest często do aktywów przedsiębiorstwa jako zasobów kontrolowanych przez przedsiębiorstwo, które spowodują w przyszłości wpływ korzyści ekonomicznych i które podlegają wiarygodnej wycenie zgodnie z zasadami rachunkowości. Definicja ta obejmuje w zasadzie jedynie zasoby kapitałowe w rozumieniu ekonomii klasycznej albo - zgodnie z bardziej współczesnym spojrzeniem - tylko zasoby "widzialne" (materialne).

Dla potrzeb rachunku kosztów, koszty definiowane są jako wyrażone w pieniądzu celowe zużycie zasobów. Pojecie zasobów jest w tym przypadku szersze i obejmuje zarówno aktywa majątkowe przedsiębiorstwa, jak i pracowników, będących źródłem niematerialnych umiejętności i kompetencji. Niewątpliwie nie obejmuje jednak pełnego spektrum zasobów, a w szczególności zasobów, w stosunku do których nie dysponujemy obecnie ani wiarygodnymi metodami pomiaru ich wartości ani koncepcjami ich zużycia (jeżeli w ogóle można mówić w tym kontekście o zużyciu), takich jak: wiedza pracowników, reputacja, kultura organizacji, relacje z otoczeniem, talent przedsiębiorczości.

W rachunkowości zarządczej zasoby określane są często mianem potencjału do powstawania wartości w przedsiębiorstwie, który jest nabywany przez przedsiębiorstwo. Zasoby są wykorzystywane w procesach realizowanych w przedsiębiorstwie w celu wytarzania produktów i obsługi klientów. Zasoby są zatem z jednej strony kosztem działalności przedsiębiorstwa, z drugiej potencjałem do osiągania przychodów. Możliwości generowania zysku przez przedsiębiorstwo zależą w dużej mierze od umiejętności powiązania zasobów z potrzebami klientów oraz od ekonomicznej efektywności alokacji, połączenia i wykorzystania zasobów.

Z ekonomicznego punktu widzenia koszt zużycia zasobu wynika z utraty korzyści, które zostałyby uzyskane w wyniku przyjęcia najlepszego alternatywnego zastosowań dla tego zasobu. Definicje przyjmowane dla celów systematycznego rachunku kosztów - w którym nie zakłada się alternatywnych zastosowań zasobów - odnoszą się jedynie do kosztowego aspektu wykorzystywania zasobów dostępnych w przedsiębiorstwie. Na przykład w rachunku kosztów działań zasób traktowany jest jako element kosztów i definiowany jako czynnik ekonomiczny, wykorzystywany lub zużywany poprzez wykonywanie działań. Dla celów budżetowania kosztów, które jest ściśle powiązane z rachunkiem kosztów w przedsiębiorstwie, proponuje się przyjęcie tej definicji.