KOSZTY PRACY W RACHUNKU KOSZTÓW

mgr Piotr PODŁOWSKI

Wstęp

Rozbudowane aparaty oceny i wynagradzania personelu oparte są w głównej mierze na wiedzy i naukach psychologicznych i społecznych, które, jak każde nauki humanistyczne, nie cechuje matematyczna sprawdzalność, powtarzalność i możliwość predykcji. Podejmowane są próby oceny kosztów i korzyści płynących z działań służb personalnych. Szereg badaczy i praktyków stara się opisać ekonomiczne skutki działalności komórek personalnych w przedsiębiorstwach [5, s.19].

Na pierwszym miejscu wśród działań w zakresie tzw. zarządzania zasobami ludzkimi stawia się dążenie do wysokiej jakości kadr, a dopiero potem poszukiwanie sposobów ograniczania kosztów (jest to szczególnie wyraziste w działalności szkoleniowej, gdzie kryterium wiodącym jest jej wysoka jakość, efektywność, a dopiero potem ekonomiczność). Jednocześnie należy stwierdzić, że wszelka działalność w obrębie polityki personalnej musi uwzględniać wymiar finansowy.

Tradycyjny rachunek kosztów nie jest przygotowany na tego typu wyzwania. Wdrażanie nowoczesnej strategii zarządzania zasobami ludzkimi powinno opierać się zatem na nowoczesnym rachunku kosztów, jakim jest rachunek kosztów działań (RKD) [4, 446].

Rola rachunku kosztów działań w identyfikowaniu kosztów pracy
Institute of Management Accountants już w 1997 roku wydał amerykański standard rachunkowości zarządczej poświęcony zagadnieniom związanym z kosztami pracy . Standard został wydany z uwagi na fakt, iż miejsce pracy staje się coraz bardziej zróżnicowanym i złożonym środowiskiem. Jednocześnie najbardziej dominującą grupą wśród wszystkich zatrudnionych stali się pracownicy biurowi. Działania tych pracowników w większości przypadków nie dotyczą sfery produkcyjnej, zatem przypisanie ich pensji do bezpośrednich kosztów produkcji jest niemożliwe.
Jednocześnie w ostatnich latach kierunek zmian gospodarczych i technologicznych pociągnął za sobą konieczność pracy na przykład w siedzibie klienta, w domu czy w samolocie. Wykonywanie pracy związanej z wiedzą wiąże się często z wysokim poziomem technologicznym i koniecznością pozostawania w łączności z innymi osobami. Pracownicy ci potrzebują szerokiej gamy narzędzi i dużego zaplecza wspomagającego. Wspomaganie to obejmuje zazwyczaj potencjał informatyczny, połączenia telefoniczne i teleinformatyczne, dostęp do danych zarówno papierowych jak i elektronicznych, oraz pozostałe media, kopiowanie, pocztę, faks, kurierów i inne formy gromadzenia i rozpowszechniania danych i raportów, jak również wspomaganie przy pracy biurowej, bezpieczeństwo i przechowywanie zgromadzonych danych. Przewiduje się, że taka różnorodność miejsc pracy lub środowisk pracy wzrośnie w nadchodzącej dekadzie.

Standard zwraca uwagę na fakt, iż przedsiębiorstwo musi zmienić punkt widzenia i wyjść poza zasięg posiadłości i kategorii kosztów obejmujących poszczególne zawody, jak miało to miejsce wcześniej. Dlatego też proponuje się określenie i przydzielenie kosztów związanych z wykorzystaniem technologii, nieruchomości, wspomagania i zaplecza infrastrukturalnego do kosztów poszczególnych pracowników lub jednostek biznesowych.
Prawidłowe określenie i przydzielenie tych kosztów jest ważne, ponieważ stanowią one pokaźną grupę kosztów i mają znaczny wpływ na wydajność jednostek biznesowych oraz są ważnym elementem planowania i podziału pracy.

Standard sugeruje, że podstawowe kategorie i typy kosztów powinny odpowiadać ogólnym zasadom przyjętym w rachunku kosztów działań .

We współczesnym przedsiębiorstwie koszty związane z miejscem pracy są dziś rozumiane znacznie szerzej, niż jeszcze w latach osiemdziesiątych dwudziestego wieku. Obecnie organizacja może dostarczać zasoby i narzędzia swoim pracownikom w celu prowadzenia działalności na kilka sposobów:

• udostępniając własną przestrzeń biurową i zorganizowane miejsce pracy, w którym znajduje się umeblowanie, urządzenia i inny potencjał wspierający,
• udostępniając leasingowaną przestrzeń biurową i zorganizowane miejsce pracy, w którym znajduje się umeblowanie, urządzenia i inny potencjał wspierający,
• dostarczając pracownikom przenośne urządzenia komunikacyjne i komputerowe, umożliwiając im tym samym wykonywanie swoich zadań z różnych miejsc poza biurem (z domu, hotelu, lotniska, itp.)
• zaopatrując pracowników w stacjonarne urządzenia umożliwiające pracę poza posiadłością przedsiębiorstwa, tj. w domu, u klienta, w centrach telekomunikacyjnych, itp.

Nieruchomości, infrastruktura, technologia i inne inwestycje oraz wydatki wspomagające są w wielu organizacjach odzwierciedlone w postaci odpowiedniego komponentu pieniężnego w bilansie lub rachunku zysków i strat, ale często nie są bezpośrednio przypisywane do działań, które wspomagają. Podstawową tego przyczyną jest sposób, w jaki dane finansowe są zbierane i organizowane.

Tradycyjny system rachunkowości oparty jest na sprawozdaniach finansowych przygotowywanych zgodnie z ogólnie akceptowanymi zasadami rachunkowości, które odzwierciedlają zewnętrzne wymagania raportowania a nie sposób, w jaki organizacja rzeczywiście działa. Wynika z tego, że informacja rachunkowa gromadzona jest w oparciu o model hierarchii: przedsiębiorstwo, jednostka biznesowa, departament, funkcje departamentu, wynagrodzenia i inne wydatki.

Rachunek kosztów działań koncentruje się na informacji przedstawiającej procesy, działania i zadania organizacji. Takie podejście może pozwolić na identyfikację rzeczywistych nośników kosztów. Zestawienie odpowiedniej informacji kosztowej z przychodami związanymi z danym procesem może być podstawą do poprawy zarządzania i usprawnienia procesu podejmowania decyzji w całej organizacji lub jednostce biznesowej.