ZASTOSOWANIE KONCEPCJI OBIEKTOWOŚCI
W RACHUNKU KOSZTÓW DZIAŁAŃ

Krzysztof RYBARCZYK

4. Zachowanie się obiektu dla celów rachunku ABC

Oprócz zawierania atrybutów, obiekt jest także zbiorem funkcji (metod) określających jego zachowanie, odzwierciedlane przez zmiany stanów obiektu. Ponadto relacje pomiędzy obiektami przyjmują postać związków strukturalnych. Yourdon i Argila (2000, s. 28-34) wyróżniają:

• warstwę (perspektywę) metod, która zwiera usługi wykonywane przez obiekt oraz komunikaty przesyłane pomiędzy obiektami, pozwalające na współdziałanie obiektów.
• warstwę (perspektywę) struktur, odnoszącą się do strukturalnych powiązań międzyobiektowych.

Usługi wykonywane przez obiekt związane są z wprowadzaniem, transformacją i prezentowaniem danych w ramach jednego obiektu. Przykłady kalkulacji związanych z transformacją danych przedstawiono wcześniej na przykładzie obiektu Nastawiacz_maszyn.
Komunikacyjne powiązania obejmują zależności "używania" jednego obiektu przez inny obiekt, albo inaczej - zasady komunikowania się lub współdziałania obiektów. Ten rodzaj powiązań zapewnia modelowi obiektowemu elastyczność, umożliwiającą ustawiczną adaptację rachunku kosztów do zmian w otoczeniu i w potrzebach zarządzających. Strukturalne powiązania między obiektami oparte są na związkach zawierania, takich jak są związki całość-część (kompozycja, czyli X jest częścią Y) lub generalizacja-specjalizacja (agregacja, czyli X jest Y). Graficzną reprezentację powiązań komunikacyjnych i strukturalnych przedstawia rysunek 5.

Rysunek 5.
Graficzna reprezentacja powiązań międzyobiektowych

Źródło: Opracowanie własne na podstawie (Yourdon i Argila, 2000, s. 32-33).

Na przykład obiekt Przygotowanie_produkcji opisuje działanie polegające na przezbrojeniu maszyn (rys. 6). Jedną z metod zawartych w tym obiekcie jest kalkulacja kosztów przygotowania produkcji dla danego okresu. Metoda ta wymaga użycia informacji pochodzących z obiektów reprezentujących zasoby zużywane podczas przygotowania produkcji, np. Nastawiacz_maszyn i Smar_do_maszyn.

Rysunek 6.
Przykłady komunikatów między obiektami w rachunku ABC

Źródło: Opracowanie własne.

Inną metodą zawartą w obiekcie Przygotowanie_produkcji jest kalkulacja jednostkowego kosztu przygotowania produkcji. Funkcja ta może zostać wykonana poprzez manipulowanie danymi zawartymi w samym obiekcie, bez konieczności przepływu informacji pomiędzy obiektami, za pomocą prostego algorytmu podzielenia kosztów przygotowania produkcji za dany okres przez liczbę serii produkcyjnych w tym okresie.

Rysunek 7 przedstawia powiązania międzyobiektowe w postaci relacji "ojciecŚsyn" w systemie MAC Abc+, który powstał w ramach projektu celowego KBN . Powiązania te stanowią procedury kalkulacyjne dla obliczenia kosztów obiektuŚ"ojca". Zastosowanie takiego rozwiązania pozwala na wprowadzanie i modyfikację powiązań komunikacyjnych między obiektami przez użytkownika systemu.

Rysunek 7.
Powiązania między obiektami w rachunku ABC w systemie MAC Abc+

Źródło: Kasprzycka, 2001, s .16. Š MAC-INFO.