Sprawozdawczość finansowa w postępowaniach upadłościowych w Polsce

Prof. dr hab. Gertruda Krystyna Świderska,
artykuł wygłoszony na konferencji nt. Postępowanie wtórne i Sprawozdawczość finansowa w upadłościach w Polsce i w krajach Unii Europejskiej
zorganizowanej przez Portal BANKRUT S.A., Ogólnopolską Federację Stowarzyszeń Syndyków i Likwidatorów oraz Ministerstwo Sprawiedliwości w dniach 8-11.06.2005r.

2. Sprawozdanie finansowe w jednostce niezagrożonej upadłością

Firmy funkcjonujące na rynku mają obowiązek informowania uczestników tego rynku o sytuacji finansowej oraz rezultatach swojej działalności. Raport finansowy (sprawozdanie finansowe) prezentuje skutki finansowe zdarzeń gospodarczych, które miały miejsce w konkretnej jednostce gospodarczej w okresie poprzedzającym jego sporządzenie. Sprawozdania finansowe, które sporządzają zgodnie z art. 45 Ustawy (uor) z 29 września 1994r. o rachunkowości (tekst jednolity Dz.U. z 2002r Nr 76, poz. 694 z późn. zmianami) jednostki kontynuujące działalność (na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych oraz na inny dzień bilansowy), stanowią obecnie główne źródło informacji o ich sytuacji majątkowej i wynikach finansowych. Z informacji tych korzystają inwestorzy, doradcy i analitycy finansowi, wierzyciele, klienci, agendy rządowe i samorządy, pracownicy i ich związki, przedsiębiorstwa konkurencyjne, zarządzający firmą. Kompletne sprawozdanie finansowe składa się z następujących części: bilans, rachunek zysków i strat, informacja dodatkowa, sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym, rachunek przepływów pieniężnych.

Przy sporządzaniu sprawozdania finansowego istotne znaczenie ma założenie kontynuacji działalności, przy którym przyjmuje się, że dostępne aktualnie zasoby majątkowe jednostki będą wykorzystane przez nią w przyszłości. Dlatego też, rachunkowość finansowa nie usiłuje dokonywać przez cały czas pomiaru wartości rynkowej majątku jednostki oraz wartości, jaką w momencie sporządzania sprawozdania finansowego jednostka przedstawia dla potencjalnego nabywcy.

Założenia koncepcyjne sporządzania i prezentacji sprawozdań finansowych, przyjęte przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, stwierdzają , że celem sprawozdań finansowych jest dostarczanie informacji o sytuacji finansowej, wynikach działalności oraz zmianach w sytuacji finansowej jednostki, które są użyteczne dla szerokiego kręgu użytkowników przy podejmowaniu decyzji gospodarczych. "Sprawozdania finansowe ilustrują także sposób, w jaki kierownictwo jednostki zarządza nią i ochrania majątek oraz odpowiedzialność kierownictwa za powierzone zasoby. Ci użytkownicy, którzy chcieliby ocenić sposób zarządzania i ochronę majątku oraz odpowiedzialność kierownictwa, czynią to po to, aby móc podejmować decyzje gospodarcze. Decyzje te mogą dotyczyć na przykład zbycia lub utrzymania akcji/udziałów danej jednostki, czy też kwestii ponownego mianowania lub zmiany składu kierownictwa jednostki" .
W jednostce niezagrożonej upadłością sprawozdanie finansowe jest przygotowywane dla wszystkich zainteresowanych, by mogli w oparciu o wiarygodne informacje o sytuacji finansowej podjąć decyzje ekonomiczne związane z tą jednostką.

Przy przygotowaniu sprawozdań finansowych , zarządzający powinni dokonać oceny, czy nie mają ani zamiaru, ani potrzeby likwidacji czy zaprzestania działalności, czy jednostka jest w stanie kontynuować działalność . Przy formułowaniu takiej oceny należy wziąć pod uwagę wszystkie dostępne informacje o dającej się przewidzieć przyszłości (okres przynajmniej dwunastu miesięcy od daty sprawozdania finansowego). Jeśli zarządzający mają wątpliwości, co do możliwości kontynuacji działania powinni te wątpliwości ujawnić. W rachunkowości finansowej zakłada się bowiem, że jednostka będzie prowadziła swoją działalność z roku na rok, kontynuując ją w dającej się przewidzieć przyszłości. Zakłada się, że dostępne w momencie sporządzania sprawozdania finansowego zasoby, będą wykorzystane przez jednostkę w przyszłości. Jeżeli jednak założenie, że jednostka będzie kontynuowała działalność gospodarczą w bliżej określonej przyszłości nie jest zasadne, wówczas zgodnie z art. 29 ust. 1 UoR, wycena aktywów jednostki następuje po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższych od cen nabycia lub kosztów wytworzenia, pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne, a także odpisy z tytułu utraty wartości. Ponadto, wstęp do załącznika do UoR "Zakres informacji wykazywanych w sprawozdaniu finansowym", przewiduje:

• wskazanie, czy sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy założeniu kontynuacji działalności gospodarczej przez jednostkę w dającej się przewidzieć przyszłości oraz
• stwierdzenie czy nie istnieją okoliczności wskazujące na zagrożenie kontynuowania przez nią działalności.